Uchwały antysmogowe – o co chodzi?
Długość czytania
Autor
Bartosz Kacprzak
Data wydania
19 lutego 2025
Dlaczego jest zamieszanie z uchwałami antysmogowymi?
Uchwały antysmogowe wprowadzają zróżnicowane przepisy w zależności od regionu, co wynika z kilku kluczowych przyczyn. Oto główne powody tego “bałaganu” i wyzwania związane z ujednoliceniem przepisów.
Decentralizacja decyzyjna
Uchwały antysmogowe są aktami prawa miejscowego, przyjmowanymi przez sejmiki województw na podstawie ustawy Prawo ochrony środowiska 15. Każdy region ma autonomię w dostosowywaniu przepisów do lokalnych warunków, takich jak:
- Stopień zanieczyszczenia powietrza – np. Małopolska i Śląsk mają ostrzejsze normy ze względu na historyczne problemy ze smogiem.
- Struktura źródeł ogrzewania – w regionach zdominowanych przez piece węglowe (np. Śląsk) wprowadza się zakazy spalania węgla, podczas gdy w innych (np. woj. lubuskie) nie reguluje się rodzaju paliw.
- Obecność uzdrowisk – np. w dolnośląskich uzdrowiskach obowiązują całkowite zakazy palenia drewnem, podczas gdy w innych częściach województwa dopuszcza się kominki rekreacyjne.
Różnice w podejściu do problemu smogu
Niektóre województwa skupiają się na eliminacji “kopciuchów” (kotłów pozaklasowych), inne na ograniczeniu paliw stałych (np. Kraków zakazał drewna i węgla), a jeszcze inne – jak Opolskie – wprowadzają jedynie zakaz spalania niskiej jakości paliw. Przykłady:
- Małopolska: Całkowity zakaz palenia węglem i drewnem w Krakowie od 2019 r..
- Mazowsze: Stopniowa wymiana kotłów do 2028 r., z wyjątkiem Warszawy,
gdzie zakaz węgla obowiązuje od 2023 r. - Pomorskie: W Sopocie od 2024 r. zakaz palenia drewnem i węglem, z wyjątkiem kominków Ekoprojektu.
Terminy i okresy przejściowe
Każdy region ustala własne harmonogramy wymiany urządzeń grzewczych, co prowadzi do niejednolitości:
- Kotły pozaklasowe: W Małopolsce zakaz od 2023 r., w Łódzkiem – od 2027 r., a w Podkarpackiem – od 2028 r.
- Kominki: W woj. śląskim starsze modele można używać do 2028 r., a w Wielkopolsce – do 2026 r.
Brak spójnych definicji dotyczących kominka
- “Kominek rekreacyjny”: W niektórych uchwałach (np. Dolnośląskie) oznacza dodatkowe źródło ciepła, ale brakuje jednolitej definicji, co prowadzi do niejasności.
- Parametry paliw: Np. wilgotność drewna (≥20%) jest wspólnym wymogiem, ale w Małopolsce dodatkowo reguluje się zawartość siarki w węglu.
Wyzwania legislacyjne i polityczne
Ujednolicenie przepisów wymagałoby zmiany ustawy Prawo ochrony środowiska na poziomie krajowym, co spotyka się z oporem samorządów broniących swojej autonomii. Ponadto:
- Koszty wymiany urządzeń: Regiony biedniejsze (np. Lubelskie) potrzebują dłuższych okresów przejściowych.
- Lobbying grup interesu: Przykładowo, w woj. opolskim nie ma wymogów dla kotłów, co może wynikać z wpływu lokalnych producentów węgla.
Czy da się ujednolicić przepisy kominkowe?
Teoretycznie tak, ale w praktyce jest to trudne ze względu na:
- Różnice w źródłach zanieczyszczeń – np. na Śląsku dominuje przemysł, a w Małopolsce – indywidualne ogrzewanie.
- Autonomię samorządów – województwa nie chcą rezygnować z prawa do kształtowania lokalnej polityki.
- Kwestie społeczne – nagłe zakazy mogą spotkać się z protestami (np. brak dotacji na wymianę pieców).
Rozwiązania kompromisowe:
- Wprowadzenie minimalnych standardów emisyjnych dla całego kraju (np. wymóg Ekoprojektu).
- Harmonizacja definicji (np. “kominek rekreacyjny”) i terminów wymiany urządzeń.
Dlaczego wprowadza się ograniczenia w użytkowaniu kominków?
Restrykcje dotyczące kominków wynikają z polityki ekologicznej UE oraz lokalnych przepisów antysmogowych, ale budzą kontrowersje ze względu na kwestie bezpieczeństwa energetycznego. Oto kluczowe powody i kontekst:
Wymogi Ekoprojektu i walka ze smogiem
- Unijne dyrektywy: Od 2022 r. kominki muszą spełniać normy efektywności(np. sprawność ≥ 65%) i emisji (PM ≤ 40 mg/m³). Celem jest redukcja pyłów i CO₂, które odpowiadają za 48% zanieczyszczeń powietrza w Polsce.
- Uchwały antysmogowe: W regionach takich jak Małopolska czy Śląsk obowiązują zakazy używania starszych kominków, a w Krakowie – całkowity zakaz palenia drewnem.
Program „Czyste Powietrze” – nowe zasady
- Wykluczenie kominków: W pierwotnej wersji programu na 2025 r. wymagano trwałego odłączenia kominka od komina (potwierdzonego protokołem kominiarskim), aby otrzymać dotację. Dotyczyło to nawet urządzeń spełniających Ekoprojekt.
- Protesty branży: Producenci i eksperci argumentowali, że kominki są niezależnym źródłem ciepła w awariach (np. brak prądu) i zgodne z unijną dyrektywą 2009/125/WE.
- Częściowe wycofanie zakazu: Po konsultacjach przywrócono możliwość pozostawienia kominków rekreacyjnych (używanych sporadycznie), jeśli spełniają Ekoprojekt.
Bezpieczeństwo energetyczne vs. ekologia
- Argument za kominkami: W czasie wojny za wschodnią granicą i kryzysów energetycznych kominki zapewniają niezależność od sieci (gaz, prąd). Mogą ogrzać dom przy awarii głównego źródła ciepła.
- Kontrargumenty: Kominki, nawet nowoczesne, emitują pyły PM2.5 i benzopiren, które szkodzą zdrowiu. UE dąży do eliminacji paliw stałych na rzecz OZE (pompy ciepła, fotowoltaika).
Ryzyko przyszłych zakazów palenia w kominkach
- Nowe propozycje UE: Komisja Europejska rozważa zaostrzenie norm Ekoprojektu od 2027 r., co może wyeliminować z rynku nawet 90% kominków na drewno. Producenci ostrzegają przed upadkiem branży i wzrostem ubóstwa energetycznego.
- Kary za nieprzestrzeganie: Użytkownicy niespełniających norm kominków mogą otrzymać mandat do 500 zł lub grzywnę do 5 000 zł.
Mam kominek – co mam zrobić?
- Sprawdź zgodność kominka: Jeśli masz urządzenie starsze niż 4 lata, zweryfikuj dokumentację lub zamontuj filtr redukujący emisję.
- Wybierz kominek z Ekoprojektem: Nowe modele spełniają normy i nie blokują dotacji, jeśli są używane rekreacyjnie.
- Monitoruj zmiany prawne: Śledź aktualizacje programu „Czyste Powietrze” i uchwał antysmogowych w Twoim województwie.
Zamieszanie z uchwałami antysmogowymi wynika z próby dostosowania przepisów do lokalnych realiów, ale brak spójności utrudnia ich egzekwowanie i zrozumienie przez obywateli. Ujednolicenie wymagałoby współpracy między samorządami, rządem i ekspertami, uwzględniającej zarówno ochronę zdrowia, jak i społeczno-ekonomiczne zróżnicowanie regionów. Warto śledzić portale takie jak czystepowietrze.gov.pl lub lokalne urzędy marszałkowskie, aby być na bieżąco z przepisami w swoim województwie.
Zajrzyj na stronę internetową kominko.pl lub odwiedź nas w Radomiu ul. Jana Kantego Trzebińskiego 37a aby wybrać swój wymarzony kominek z ekoprojektem.
Komentarze – 0
| UDOSTĘPNIJ
| OSTATNIE ARTYKUŁY